مسجدالنبی مقر حکومت اسلامی

به گزارش ندای تفرش به نقل از دیار آفتاب؛ مسجد در اسلام به‌عنوان یک پایگاه عبادی، سیاسی ، اجتماعی و نظامی از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است. خداوند تبارک‌وتعالی در جای‌جای قرآن کریم به‌عناوین‌مختلف از مسجد یاد نموده است. از گذشته تاکنون مسجدالنبی از اهمیت ویژه‌ای نزد مسلمانان برخوردار است.

۱۸ ربیع‌الاول سالروز تأسیس بنای مسجدالنبی توسط پیامبر اکرم(ص) و مهاجرین و انصار است. به این منظور به‌طور اجمالی به معرفی و اهمیت مسجدالنبی می‌پردازیم.

یگانه مقر عمومی دولت اسلامی مساجد بود. در هیچ مأخذ تاریخی نیامده است كه پیامبر(ص) در سال‌های اقامت در مدینه، امور حكومتی و اداری را درجایی جز مسجد انجام داده است. نخستین مسجدی كه در اسلام بنا شد، مسجد «قبا» بود. به‌استثنای مسجدالنبی، ۹ مسجد در مدینه در دوران حیات رسول ا...(ص) ساخته شد. همه آن مساجد مركز عبادت، آموزش و انجام امور مملكتی و اداری و ... بود.

مورخین اتفاق‌نظر دارند که حضرت پیغمبر(ص) دوش‌به‌دوش مهاجر و انصار در ساخت و بنای مسجد، مشارکت فعال داشتند.

در سال هفتم هجرت و بعد از غزوه خیبر، چون به دلیل کثرت مسلمانان و کمی وسعت مسجد، امکان بهره‌مندی همه مسلمانان از مسجد فعلی مقدور نبود اقدام به توسعه مسجد نمودند.

این عمل حضرت پیغمبر(ص) به‌عنوان یک سنت حسنه مورد اقتدای خلفا، سلاطین، ملوک و متولیان بعد از وی قرار گرفت که با تأسی از حضرتش در طول تاریخ، و هنگامی‌که ضرورت اقتضا نمود، نسبت به توسعه، بازسازی، تعمیر و نگهداری مسجدالنبی اقدام کرده و توانسته‌اند به برکت این خدمت نام خویش را زنده نگاه‌دارند.

بخاری در صحیح خود گفته است اولین بنای مسجدالنبی متشکل می‌شد از دیوارهای خشتی و گلی با سقفی از شاخه‌های درخت خرما بر پایه ستون‌هایی از تنه درخت خرما. در مورد مساحت بنای نخست مسجدالنبی نظرهای متفاوتی وجود دارد و جمع‌بندی و نتیجه‌گیری از آن‌ها نیازمند تأمل است. ولی از مجموع روایات یادشده می‌توان به این نتیجه رسید که طول آن از شمال به جنوب ۷۰ ذرع و عرض آن از شرق به غرب ۶۰ ذرع است و به‌این‌ترتیب مساحت اولیه مسجد حدود ۱۰۵۰ متر بوده است.

.

مسجد النبی از سال اول هجرت تا کنون در ۴ مرحله بازسازی شده است تا به شکل کنونی در آمده است.

اما مهم‌تر از بنای این مسجد نقش تعیین‌کننده آن در تشکیل حکومت اسلامی بود. چراکه «مسجدالنبی» در مدینه مقر مركزی حكومت اسلامی شد و در آنجا پیامبر(ص) نمایندگان را به حضور می‌پذیرفت و سفیران را از سوی خود به مأموریت‌های اداری و سیاسی و دیپلماسی و نظامی روانه می‌کرد.

بدیهی است که پیامبر اسلام (ص) اول الگویی است که به‌عنوان برپاکننده حکومت اسلامی مورداتکا قرار می‌گیرد. فطری بودن نیاز به تشکیلات حکومتی، به حدی بود که وقتی پیامبر اعظم صلی‌الله واله پس از هجرت به مدینه، دست به ایجاد حکومت دینی زد، مردم باوجود پرسش هائی که درزمینهٔ انفاق و خمس و دیگر مسائل عادی مطرح می‌کردند و از پیامبر اعظم صلی‌الله واله توضیح می‌خواستند، در مورد تشکیل حکومت هیچ‌گونه پرسشی مطرح نکرده و توضیحی نخواستند. حتی جریان‌های پس از رحلت آن حضرت نیز با تمام فراز و نشیب، از همین احساس فطری سرچشمه می‌گرفت. همه به انگیزه فطرت احساس می‌کردند که چرخ جامعه اسلامی بدون گرداننده،گردش نخواهد کرد و دین اسلام این واقعیت را، که در جامعه اسلامی باید حکومتی وجود داشته باشد، امضای قطعی نموده است. (لاریجانی، ۱۳۷۳، ص ۱۶۷)

پس از توجه به اذعان عقل بر ضرورت اقامه حکومت توسط پیامبران الهى و اثبات اینکه برپایى حکومت از اهداف مهم انبیاى عظام علیهم‌السلام است، لازم است توجه شود که چنین نظرگاهى، به‌ویژه در خصوص پیامبر اکرم صلی‌الله علیه وآله مورد تأیید آیات الهى است و قرآن کریم آن حضرت را به‌عنوان کسى که براى دخالت در زندگى مردم «أولى» و داراى «ولایت» است معرفى کرده و ایشان را حایز فرمان حکومت به عنوان نبىّ الهى دانسته است: (النَّبِیُّ أَوْلَى بِالْمُؤْمِنِینَ مِنْ أَنفُسِهِمْ.) (احزاب: ۶) به تصریح مفسّران، این اولویت اختصاص به مسائل دینى و اخروى مردم ندارد، بلکه همه امور آنان، اعم از دنیوى و دینى را شامل مى شود.(جوادی آملی،۱۳۸۱،ص۱۲۲)

همچنین آیه شریفه ذیل به گونه اى روشن بر «ضرورت تشکیل حکومت» از سوى نبىّ گرامى (ص)، دلالت دارد: (إِنَّا أَنزَلْنَا إِلَیْکَ الْکِتَابَ بِالْحَقِّ لِتَحْکُمَ بَیْنَ النَّاسِ بِمَا أَرَاکَ اللّهُ وَلاَ تَکُن لِلْخَآئِنِینَ خَصِیماً) (نساء: ۱۰۵)؛ ما این کتاب را به‌حق بر تو نازل کردیم تا بدان چه خداوند به تو آموخته است در میان مردم حکم کنى و از کسانى مباش که از خائنان حمایت نمایى.

این ازآن‌روست که «حاکمیت» در این آیه، اطلاق دارد و شامل «حکم ولایى و حکومتى» و «حکم قضایى» می‌شود و به نحو اطلاق، در هر دو قسم از حاکمیت «سیاسى» و «قضایى» ظهور دارد. ازاین‌رو، می‌توان اذعان نمود که بر اساس این خطاب، خداوند سبحان به حکومت و حاکم بودن پیامبر امر فرموده و محور آن را «وحى» قرار داده است و این امر معلوم می‌کند که اساساً تشکیل حکومت از سوى رسول اکرم صلى الله علیه وآله به جنبه «نبوى» ایشان مرتبط است، نه به جنبه «نبوغ و تعقّل و استعداد» ایشان. (جوادی آملی، ۱۳۸۱، ص ۱۶۳)

حکومت دینی مبتنی بر مشروعیت سلطه حاکم از ناحیه حق‌تعالی است و پیامبر اعظم (ص) به‌عنوان قائد و حاکم از روز آغازین به‌قصد بنای اجتماع سیاسی و حکومت، چهارچوب کلی مسئولیت خود را به‌عنوان رهبر و حاکم امت و دولت و بر اساس نبوت و رسالتی که داشت پی‌ریزی کرد. (حسنی،۱۳۷۶، ص ۹۰)

مهم‌ترین دستاورد حکومت دینی پیامبر اعظم صلی‌الله علیه وآله، ارائه این اصل است که تشکیل حکومت دینی و حفظ آن در صورت وجود شرایط و رفع موانع، از اهم واجبات الهی، بلکه مقدم‌ترین وظیفه دینی است و این خود خط بطلانی بر اندیشه جدائی دین از سیاست در طول تاریخ است (مصباح یزدی، ۱۳۷۷، ص ۱۷۸)

انتهای پیام/